Berat Ebik, SBÜ Diyarbakır Gazi Yaşargil EAH Gastroenteroloji Bölümü Diyarbakır, Türkiye, e-mail: beratebik@gmail.com

The Frequency Of Development Of Liver Damage Related To Treatment ın Patients With COVID-19, How Favipravir ıs Effect On This Situation?

Abstract

Objective: Our working purpose; was to examine the effect of drugs used in the treatment of COVID-19 on liver function tests and to investigate the frequency of development of DILI (drug-induced liver damage) during treatment in patients. In addition, there is not much data in the literature regarding the effect of favipravir on the liver; liver function disorders caused by the widespread use in the treatment of COVID-19; to investigate its relationship with favipravir.

Methods: We included 1301 patients who were diagnosed with COVID-19 by PCR test and were hospitalized in our study between April-September -2020. We did not include patients with previously known chronic liver disease, those who developed cytokine release syndrome during COVID-19, and patients who developed sepsis and ischemic hepatitis. We divided the patients into groups according to the medication they used. We examined whether there was a difference in the number of cases with liver dysfunction and DILI between the groups.

Results: ALT-AST elevation developed in 50.2% of the 1301 patients we included in the study during the treatment. 45.3% of this increase was mild and moderate enzyme elevation. DILI developed in 4.9% of the patients. DILI developed in 1.1% of the patients who received only favipravir, while the rate of DILI development was found to be 8.7% in patients who received favipravir + antibiotics. (p<0.001) Similarly, 14% of the patients had ALP and 48.1% had GGT elevation. Although 17.5% of the patients who received favipiravir + antibiotics had ALP and 51.8% had elevated GGT, 4.3% of the patients who took only favipiravir had ALP and 40.1% had an elevation of GGT. (P< 0.001 for ALP, p< 0.001 for GGT)

Conclusion: During COVID-19 treatment, liver function tests deteriorated in one of both patients. We determined that the drugs that increase liver enzymes the most and cause DILI the most are antibiotics rather than favipiravir.

Keywords: COVID-19, drug-induced liver damage, favipravir.

COVID-19’lu Hastalarda Tedaviye Bağlı Karaciğer Hasarı Gelişme Sıklığı, Favipravir bu Tabloda ne Kadar Etkili?      

Öz

Amaç: Çalışma amacımız; COVID-19 tedavisinde kullanılan ilaçların karaciğer fonksiyon testleri üzerindeki etkisini incelemek ve hastalarda tedavi sırasında ilaca bağlı karaciğer hasarı (İBKH) gelişim sıklığını araştırmaktır. Ayrıca literatürde karaciğer üzerindeki etkisiyle ilgili çok fazla veri olmayan favipravirin; COVID-19 tedavisinde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla gelişen karaciğer fonksiyon bozukluklarının favipravir ile ilişkisini araştırmaktır.

Yöntemler: Çalışmamıza 2020 Nisan-Eylül döneminde PZR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile COVID 19 tanısı konulan ve hastanede yatarak tedavi gören 1301 hasta aldık. Önceden bilinen kronik karaciğer hastalığı olanları, COVID-19 sırasında sitokin fırtınası, sepsis ve iskemik hepatit gelişen hastaları çalışmaya almadık. Hastaları kullandıkları ilaç tedavisine göre gruplara ayırdık. Gruplar arasında, karaciğer fonksiyon bozukluğu ve İBKH gelişen vaka sayısında fark olup olmadığını inceledik.

Bulgular: Çalışmaya aldığımız 1301 hastanın %50.2 sinde tedavi sırasında ALT-AST yüksekliği gelişmesine rağmen bu yüksekliklerin %45.3’ünün hafif ve orta düzeyde enzim artışı olduğu görüldü. Hastaların %4,9’unda İBKH gelişti. Sadece favipravir alan hastaların %1,1’inde İBKH gelişmesine karşın; favipravir+antibiyotik alan hastalarda bu oran %8,7 idi.(p<0.001). Benzer şekilde hastaların %14’ünde ALP, %48,1’inde GGT yüksekliği gelişti. Favipravir+antibiyotik alan hastaların %17,5’inde ALP, %51,8’inde GGT yüksekliği gelişirken sadece favipravir alan hastaların %4,3’ünde ALP, %40,1’inde GGT yüksekliği tespit edildi.(ALP için p<0.001,GGT için p<0.001)

Sonuç: COVID-19 tedavisi sırasında her iki hastanın birinde karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma meydana geldi. Karaciğer enzimlerini en çok yükselten ve İBKH’a en çok neden olan ilaçların favipravirden daha çok antibiyotikler olduğunu belirledik. Tedavi sırasında hepatik veya kolestatik tipte karaciğer fonksiyon bozukluğu gelişen hastalar yakın takip edilmeli, potansiyel hepatotoksik ilaçlar erken kesilmeli ve İBKH gelişimi engellenmeye çalışılmalıdır.

Anahtar kelimeler: COVID-19, ilaca bağlı karaciğer hasarı, favipravir

Dicle Med J  2021; 48 (2): 338-343

Doi: 10.5798/dicletip.944397