Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı. Erzurum, Türkiye , Email: deniz2071@gmail.com

ABSTRACT

Diabetes mellitus (DM) is one of the most common and chronic disease all over the world. It is characterized with either insulin deficiency or insulin resistance. Insulin is a hormone which is secreted by beta cells in the Langerhans Islets of pancreas and playing a role in carbohydrate metabolism regulation in association with glucagon. Regarding the insulin’s effects on carbohydrates, almost in all tissues (except brain) insulin increases the facilitated diffusion of glucose into cells and shows and an effect to reduce the blood glucose levels. In other words, it have regulator role on blood sugar level; insulin secretion is known to be associated with an increase in the amount of energy. Insulin secretion is related with increasing glucose level. It has been shown that it is closely related with intracellular enzymes and has a stimulating effect on transcription of glucokinase, pyruvate kinase, phosphofructo kinase and fructose-2,6 biphosphatase that are glicolytic and an inhibitory effect on transcription of phosphophenolpyruvate carboxykinase that is gluconeogenetic. Besides being the primary regulator of carbohydrate metabolism, insulin also has an important effect on lipid and protein metabolisms that are interrelated with carbohydrate metabolism. For the basis of diabetes effects on Central Nervous system (CNS) two mechanisms are emphasized; first is the oxidative stress developed due to metabolic changes and the second is damages of calcium ion metabolism. In this review, it was intended to reach detailed information by reviewing insulin’s basic effect mechanism, its reflection on cellular level and its relationship with central nervous system.

Key words: Central nervous system, insulin, diabetes mellitus, carbohydrate metabolism

ÖZET

Diabetes Mellitus (DM) dünyadaki en yaygın kronik hastalıklardan biridir. Ya yetersiz insülin salınması ya da insüline karşı oluşan direnç ile karakterizedir. İnsülin pankreasın Langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinden salınan ve vücuttaki karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinde glukagon ile birlikte rol alan bir hormondur. İnsülinin, karbonhidratlar üzerindeki etkileri bağlamında, insülin hemen hemen tüm dokularda (beyin hariç), glikozun hücrelere kolaylaştırılmış difüzyonunu hızlandırmakta ve kan glikoz düzeyini azaltmaya yönelik bir etki oluşturmaktadır. Bir başka ifadeyle insülin kan şeker düzeyinin düzenlenmesinde görev alır. İnsülin sekresyonunun enerji miktarındaki artışla alakalı olduğu bilinmektedir. Hücre içi enzimlerle yakından ilişkili olup, insülinin, glikolitik özelliğe sahip; glukokinaz, pirüvat kinaz, fosfofrukto kinaz ve fruktoz 2,6 bifosfataz üzerinde transkripsiyonu stimüle edici etkisi olduğu, glukoneogenik özellikli fosfofenolpürivat karboksikinaz üzerinde transkripsiyonu inhibe edici etkiye sahip olduğu gösterilmiştir. İnsülinin, karbonhidrat metabolizmasının birincil dengeleyicisi olmasının yanında, karbonhidrat metabolizması ile ilişki içinde bulunan yağ ve protein metabolizmaları üzerinde de önemli etkileri vardır. Diyabetin Merkezi Sinir Sistemi (MSS) üzerindeki etkilerinin temelinde ise iki mekanizmanın önemi üzerinde durulmakta, bunlardan ilkinin metabolik değişiklikler sonucu ortaya çıkan oksidatif stres olduğu, diğerinin ise kalsiyum iyonu metabolizmasında meydana gelen bozukluklardan kaynaklandığı iddia edilmektedir. Bu derlemede insülinin temel etki mekanizmaları, hücresel düzeydeki yansımaları ve MSS ile olan ilişkisi üzerinde durularak detaylı bilgiye ulaşılması amaçlanmıştır.

Anahtar kelimeler: Merkezi sinir sistemi, insülin, diabetes mellitus, karbonhidrat metabolizması